OMURGA HASTALIKLARI REHABİLİTASYON BİRİMİ
Prof Dr. Emel ÖZCAN
Prof. Dr. Ayşegül KETENCİ
Doç. Dr. Sina ARMAN
Doç. Dr. Ekin İlke ŞEN
Omurga Hastalıkları Rehabilitasyon Birimi’nin ilk çekirdeği 1990’da ülkemizdeki ilk Bel Okulu’nun (bel koruma eğitimi programı) Prof. Dr. Emel Özcan ve arkadaşları tarafından Anabilim Dalımız da kurulmasıyla oluşturulmuştur. Yapılan çalışmalar ve deneyimlerimizle, omurgaya spesifik yoğun bir egzersiz programı olan Dinamik Lomber Stabilizasyon Egzersiz Programı (DLS), Boyun Okulu (boyun koruma eğitimi programı), multidisipliner vaka toplantıları gibi çeşitli programlar geliştirilip uygulanarak 1997’de birimimiz başlatılmıştır.
Kuruluş Amacı
- Önemli bir sağlık sorunu olan, kronikleştiğinde fonksiyonel kısıtlılık, sakatlık ve iş günü kaybına yol açarak ülke ekonomisini olumsuz etkileyen bel ve boyun ağrılı hastalara tanı koymak ve multidisipliner yaklaşımlı güncel tedavi ve rehabilitasyon yöntemlerini uygulamak,
- Akademik eğitim vermek,
- Toplumu ve çalışanları bel ağrısında korunma, tekrarı ve kronikleşmeyi engelleme konusunda bilgilendirerek eğitmek, böylece bu hastalıkların topluma maliyetini azaltmak,
- Tanı ve tedavi ile ilgili araştırmalar yapmaktır.
- Poliklinik
- Bel Okulu
- DLSE (Dinamik Lomber Statilizasyon Egzersizleri)
Amacı bel ve boyun ağrılı hastalara tanı koymak ve tedavi planlamaktır.
Hasta özellikleri: Kronikleşmiş, tanı güçlüğü olan, konvansiyonel tedavi yöntemlerine (medikal ve fizik tedaviye ) cevap vermeyen ve operasyon sonrası sorunu olan hastalar
Değerlendirme ve izleme: Öğretim üyeleri ve asistandan oluşan ekip tarafından muayene ve değerlendirme formları doldurarak değerlendirilen, tartışılan hasta için gerekli tanı yöntemleri istenir, tanı konur ve tedavi planlanır. Tedavi bitiminde belirli aralıklarla izlenir.Bel Okulu (Bel koruma eğitimi programı):Amacı: Bel ağrılı hastaların, bellerini, ağrı kaynaklarını ve bel koruma yöntemlerini öğrenerek günlük yaşamda ve iş yaşamında bellerinin sorumluluğunu almasını sağlamak, kronikleşmeyi ve tekrarları önlemektir. 1990 da İsveç Bel Okulu modeli örnek alınarak program başlatılmış ve deneyimlerimizle ülkemiz koşulları ve hasta özellikleri göz önünde tutularak İstanbul Tıp Fakültesi Bel Okulu geliştirilmiştir.Hasta özellikleri: Ağrısı kontrol altına alınmış disk herniasyonlu, miyofasyal ağrı sendromlu, dejeneratif osteoartritli, spinal stenozlu hastalar, postoperatif ve başarısız bel cerrahisi sendromlu hastalar programa alınır.Kapsamı: Bel Okulunda eğitim 8-10 hastadan oluşan gruplara, haftada iki gün, toplam 4 ders halinde verilmekte ve program asistan tarafından yürütülmektedir. Bel Okulu öncesinde hastalar form doldurularak değerlendirilir. Bu programda, birinci derste, belin anatomisi, biyomekanik özellikleri, beli oluşturan yapılar anlatılmakta, bel ağrılarının temel nedenleri, belirtileri ve hastanın uygulayabileceği tedaviler anlatılır. İkinci derste, günlük yaşam aktiviteleri sırasında doğru ve yanlış hareketler tek tek tartışılır, doğru vücut mekaniklerinin kullanımı ve temel egzersizler öğretilir. Üçüncü derste, ikinci derste öğrenilenlerin ve egzersizlerin uygulaması yapılır. Dördüncü derste ise, tüm dersler ile ilgili sorular ve anlaşılamayan kısımlar gözden geçirilir, eğitimi içeren bir videokaset seyredilir. Program bitiminde öğrenilenleri kapsayan el kitabı verilir.
Dinamik Lomber Stabilizasyon Egzersiz Programı
Amacı: Lomber bölgede fizyolojik korseleme ile nötral pozisyonu bulduktan sonra gövde sabilizasyonunu sağlayarak iyileşmeyi hızlandırmaktır. 1990 da Saal ve arkadaşları tarafından ABD de geliştirilen ve yaygın olarak uygulanan bu program Ünitemizde 1997 de bir tez çalışması ile başlatılmıştır.
Kapsamı: Gövde ve alt ekstremite fleksibilitesi iyileştirildikten ve nötral pozisyonu bulma öğretildikten sonra 8–10 kişilik gruplara ilerleyen bir program içinde, haftada 2 kez 8 hafta süreyle bu konuda eğitilmiş hekim tarafından uygulanan omurgaya spesifik yoğun bir egzersiz programıdır.
Hasta özellikleri: Bel ve boyun ağrısı polikliniğinde görülen, disk herniasyonlu, dejeneratif osteoartritli, spinal stenozlu ve spondilolistezisli hastalar programa alınır. Hastalar egzersiz programına başlamadan önce form doldurularak değerlendirilir.
Yürütülen Çalışmalar
Eğitim Çalışmaları
– Bel ağrısından korunma eğitimi:
- Hastaların eğitimi (Bel Okulu ve Boyun Okulu)
- Çalışanların ve öğrencilerin eğitimi
- İstanbul Tıp Fakültesi öğrencilerinin eğitimi,
- İstanbul Tıp Fakültesi hemşire ve sağlık personelinin eğitimi
– Toplum eğitimi: Yazılı basın ve televizyon ve sivil toplum örgütlerinin düzenlediği konferanslar aracılığı ile toplumun bilgilendirilmesi.
Akademik Eğitim
- Asistan eğitimi: İstanbul Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı’nda uzmanlık eğitimi gören asistanların üçer aylık rotasyonlar halinde eğitimi,
- Diğer hastanelerden gelen hekimlerin eğitimi: Samsun 19 Mayıs Üniversitesi, İzmir 9 Eylül Tıp Fakültesi, Konya Selçuk Üniversitesi, Göztepe SSK hastanesi, Şişli Etfal Hastanesi, Rize Devlet Hastanesi’nde çalışan hekimlerden görevlendirilenler ünitedeki çalışmalara katılarak kendi kliniklerinde programlarını başlatmışlar ve çeşitli çalışmalar yapmışlardır.